Tìm Hiểu Bệnh Tiểu Đường Tuýp 1 2 và 3 Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Biến Chứng và Cách Điều Trị

Tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1, còn được gọi là bệnh đái tháo đường tuýp 1, là một dạng bệnh mạn tính, trong đó tuyến tụy sản xuất rất ít hoặc không sản xuất insulin—hormone cần thiết để đưa glucose từ máu vào tế bào, giúp tạo ra năng lượng. Khi không có đủ insulin, glucose tích tụ trong máu, dẫn đến hiện tượng tăng đường huyết (1).

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của tiểu đường tuýp 1 hiện vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, đây là một rối loạn tự miễn dịch, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào beta trong tuyến tụy, nơi sản xuất insulin (2).
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, kết hợp với các tác động từ môi trường, chẳng hạn như phơi nhiễm một số loại virus (3).

Triệu chứng

Các triệu chứng tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện đột ngột, bao gồm:

Khát nước nhiều
Đi tiểu thường xuyên
Đói liên tục
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Mệt mỏi
Nhìn mờ (4).

Đối tượng nguy cơ

Tiểu đường tuýp 1 thường được chẩn đoán ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc người trẻ tuổi, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn (5).
Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 hoặc sống trong môi trường có phơi nhiễm cao với virus có nguy cơ mắc bệnh cao hơn (6).

Điều trị

Hiện chưa có cách phòng ngừa hoặc chữa khỏi tiểu đường tuýp 1. Việc điều trị chủ yếu là tiêm insulin suốt đời để kiểm soát mức đường huyết (7).
Người bệnh cần kết hợp với chế độ ăn uống khoa học, tập luyện thể dục thường xuyên, và kiểm tra đường huyết định kỳ để ngăn ngừa biến chứng (8).

Tiểu đường tuýp 2 là gì?

Tiểu đường tuýp 2, còn gọi là bệnh đái tháo đường không phụ thuộc insulin, là dạng phổ biến nhất của bệnh tiểu đường. Bệnh phát triển khi cơ thể không sử dụng hiệu quả insulin (tình trạng đề kháng insulin) hoặc khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để duy trì đường huyết ổn định (9).

Nguyên nhân

Tiểu đường tuýp 2 không có nguyên nhân cụ thể, nhưng các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:
- Thừa cân và béo phì: Mỡ thừa, đặc biệt ở vùng bụng, làm tăng tình trạng kháng insulin (10).
- Lối sống ít vận động: Thiếu tập thể dục làm giảm khả năng sử dụng glucose của cơ bắp (11).
- Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 có nguy cơ cao hơn (12).

Cơ chế bệnh lý

Ban đầu, tuyến tụy vẫn sản xuất insulin bình thường, nhưng các tế bào cơ thể không phản ứng hiệu quả với hormone này, dẫn đến tình trạng đề kháng insulin. Để bù đắp, tuyến tụy tăng sản xuất insulin, nhưng theo thời gian, khả năng này giảm dần, dẫn đến tăng đường huyết (5).
Đối với người bị tiểu đường tuýp 2 lâu năm, tình trạng này là sự kết hợp giữa sản xuất insulin giảm và kháng insulin (13).

Triệu chứng

Triệu chứng thường phát triển chậm, đôi khi kéo dài nhiều năm trước khi được chẩn đoán:

Khát nước nhiều
Đi tiểu thường xuyên
Đói liên tục
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Mệt mỏi, nhìn mờ
Vết thương lâu lành
Nhiễm trùng thường xuyên
Ngứa ran hoặc tê ở tay/chân
Vùng da sẫm màu ở nếp gấp (như cổ, nách) (14).

Đối tượng nguy cơ

Bệnh phổ biến hơn ở người lớn tuổi, đặc biệt trên 45 tuổi. Tuy nhiên, với sự gia tăng tình trạng béo phì ở trẻ em, tiểu đường tuýp 2 cũng ngày càng trẻ hóa (15).

Điều trị

Thay đổi lối sống: Bệnh nhân có thể kiểm soát tốt bệnh qua chế độ ăn uống lành mạnh (giảm đường và chất béo), tập thể dục đều đặn (ít nhất 150 phút mỗi tuần), và giảm cân nếu thừa cân.
Thuốc điều trị: Khi thay đổi lối sống không đủ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống hoặc tiêm insulin, tùy vào mức độ nặng của bệnh.
Theo dõi đường huyết: Việc kiểm tra định kỳ rất quan trọng để điều chỉnh phương pháp điều trị (16).

Phòng ngừa

Duy trì chế độ ăn ít chất béo, ít calo, giàu chất xơ
Tập thể dục thường xuyên
Kiểm soát cân nặng
Tránh tình trạng không vận động kéo dài (17).

Tiểu đường tuýp 3 là gì?

Tiểu đường tuýp 3, là một thuật ngữ được các nhà nghiên cứu đề xuất để mô tả tình trạng kháng insulin trong não, liên quan đến bệnh Alzheimer. Thuật ngữ này được đưa ra vào năm 2008 bởi các nhà khoa học tại Đại học Brown, cho thấy mối liên hệ giữa rối loạn chuyển hóa glucose và sự suy giảm nhận thức trong bệnh lý này (18).

Có thể bạn quan tâm: Dr. Care Implant Clinic – Địa chỉ cấy ghép răng Implant tại tphcm

Ngoài ra, thuật ngữ “tiểu đường tuýp 3” còn được sử dụng để chỉ các dạng bệnh tiểu đường khác, phát sinh từ nguyên nhân cụ thể khác với tuýp 1 và tuýp 2. Những phân loại này bao gồm:

Phân loại tiểu đường tuýp 3

Tuýp 3a: Khiếm khuyết di truyền về chức năng của tế bào beta, nơi sản xuất insulin trong tuyến tụy (19).
Tuýp 3b: Khiếm khuyết di truyền trong hoạt động của insulin, làm giảm hiệu quả chuyển hóa glucose (20).
Tuýp 3c: Bệnh liên quan đến tổn thương tuyến tụy ngoại tiết, chẳng hạn như viêm tụy mãn tính hoặc ung thư tụy (21).
Tuýp 3d: Bệnh lý nội tiết ảnh hưởng đến việc sản xuất hoặc sử dụng insulin (22).
Tuýp 3e: Tiểu đường do tiếp xúc với thuốc hoặc hóa chất, như corticosteroid hoặc các hóa chất gây tổn thương tụy (23).
Tuýp 3f: Tiểu đường do nhiễm trùng, ảnh hưởng đến chức năng tuyến tụy hoặc insulin (24).
Tuýp 3g: Tiểu đường qua trung gian miễn dịch, dạng không phổ biến nhưng đặc hiệu, liên quan đến rối loạn miễn dịch (25).
Tuýp 3h: Các hội chứng di truyền khác đôi khi liên quan đến tiểu đường, chẳng hạn như hội chứng Down hoặc hội chứng Turner (26).

Mối liên hệ với Alzheimer

Tiểu đường tuýp 3 được cho là xảy ra khi các tế bào não không thể sử dụng insulin đúng cách, dẫn đến giảm năng lượng và chức năng thần kinh. Tình trạng này góp phần vào sự hình thành các mảng amyloid-beta và rối loạn thần kinh liên quan đến Alzheimer (27).

Bệnh tiểu đường tuýp nào nặng nhất?

Không thể khẳng định bệnh tiểu đường tuýp nào là nặng nhất vì mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào việc phát hiện bệnh sớm hay muộn, khả năng kiểm soát đường huyết, và tuân thủ phác đồ điều trị. Dù là tiểu đường tuýp 1, 2 hay 3, nếu không được quản lý tốt, tất cả các loại đều có nguy cơ dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Biến chứng của bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường gây ra hai nhóm biến chứng chính: cấp tính và mạn tính. Biến chứng cấp tính thường xuất hiện đột ngột, trong khi biến chứng mạn tính phát triển âm thầm trong thời gian dài. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, làm giảm chất lượng cuộc sống và tăng nguy cơ tử vong.

Biến chứng cấp tính

Nhiễm toan ceton là biến chứng cấp tính phổ biến hơn ở người mắc tiểu đường tuýp 1. Khi cơ thể không đủ insulin để chuyển hóa đường, gan sẽ phân hủy chất béo để tạo năng lượng, sinh ra ceton. Nếu ceton tích tụ quá mức, nó có thể gây ngộ độc, đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Với người tiểu đường tuýp 2, tăng áp lực thẩm thấu là một biến chứng nguy hiểm, xảy ra khi đường huyết tăng quá cao, dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng. Ngoài ra, hạ đường huyết là biến chứng có thể gặp ở cả ba tuýp, do dùng thuốc hoặc insulin quá liều, ăn uống không đủ hoặc tập thể dục quá mức.

Biến chứng mạn tính

Các biến chứng mạn tính của bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan chính. Bệnh võng mạc có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Bệnh thần kinh tiểu đường thường gây tê bì hoặc mất cảm giác ở tay chân, làm tăng nguy cơ loét chân, thậm chí phải cắt cụt chi. Ngoài ra, bệnh tim mạch, suy thận, và các vấn đề về răng miệng cũng là những biến chứng phổ biến. Tiểu đường còn làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư và gây ra các vấn đề về chức năng tình dục ở cả nam và nữ.

Những yếu tố làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn

Tiểu đường tuýp 1 thường khó kiểm soát hơn vì bệnh nhân hoàn toàn phụ thuộc vào insulin từ bên ngoài. Tiểu đường tuýp 2, nếu không thay đổi lối sống kịp thời, dễ dẫn đến biến chứng mạn tính. Tiểu đường tuýp 3, đặc biệt khi liên quan đến bệnh Alzheimer, không chỉ ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát đường huyết mà còn gây tổn thương nghiêm trọng đến chức năng não bộ.

Bệnh tiểu đường có làm mất răng toàn hàm không?

Bệnh tiểu đường, đặc biệt khi không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến mất răng toàn hàm. Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến tác động tiêu cực của đường huyết cao đối với sức khỏe răng miệng. Một số yếu tố chính gây ra tình trạng này bao gồm:

Bệnh nướu răng (viêm nha chu): Tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh nha chu, một bệnh nhiễm trùng ảnh hưởng đến mô nướu và xương nâng đỡ răng. Viêm nha chu nặng có thể dẫn đến mất răng nếu không được điều trị kịp thời.
Giảm lưu thông máu: Đường huyết cao làm giảm lưu lượng máu đến nướu, khiến nướu và xương khó phục hồi sau tổn thương hoặc nhiễm trùng.
Khả năng miễn dịch suy giảm: Người mắc tiểu đường thường có khả năng chống lại nhiễm trùng kém, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng răng và nướu.
Khô miệng: Tiểu đường có thể gây khô miệng do giảm sản xuất nước bọt, dẫn đến sâu răng và bệnh nướu răng nghiêm trọng hơn.
Tích tụ mảng bám: Người bệnh tiểu đường thường dễ bị mảng bám tích tụ, làm tăng nguy cơ sâu răng và bệnh nha chu.

Nếu các vấn đề răng miệng không được điều trị, chúng có thể tiến triển nặng và dẫn đến mất nhiều răng, thậm chí là toàn hàm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây khó khăn trong việc ăn uống và giao tiếp.

Có thể bạn quan tâm: Dịch vụ trồng răng Implant toàn hàm All on 4 và All on 6

Nguồn tham khảo

Mayo Clinic – Type 1 diabetes. (2024). Retrieved from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-1-diabetes/symptoms-causes/syc-20353011
CDC (Centers for Disease Control and Prevention) – About Type 1 Diabetes. (n.d.). Retrieved from https://www.cdc.gov/diabetes/about/about-type-1-diabetes.html
American Diabetes Association – Type 1 Diabetes Overview
WebMD – Type 1 Diabetes Symptoms
NHS (National Health Service) – (N.d.). Retrieved from https://www.nhs.uk/conditions/type-1-diabetes/
Harvard Health Publishing – Causes of Type 1 Diabetes
WHO (World Health Organization) – Diabetes. (n.d.). Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
Vinmec International Hospital – Tiểu đường tuýp 1.
Mayo Clinic. (n.d.). Type 2 Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/symptoms-causes/syc-20351193
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (n.d.). What is Type 2 Diabetes?. Retrieved November 16, 2024, from https://www.cdc.gov/diabetes/basics/type2.html
American Diabetes Association. (n.d.). Understanding Type 2 Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.diabetes.org/diabetes/type-2
National Health Service (NHS). (n.d.). Type 2 Diabetes Causes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.nhs.uk/conditions/type-2-diabetes/causes/
WebMD. (n.d.). Type 2 Diabetes Symptoms and Causes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.webmd.com/diabetes/type-2-diabetes
Harvard Health Publishing. (n.d.). Understanding Type 2 Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.health.harvard.edu/diabetes/type-2-diabetes
World Health Organization (WHO). (n.d.). Diabetes Fact Sheet. Retrieved November 16, 2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
Cleveland Clinic. (n.d.). Type 2 Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7104-type-2-diabetes
Vinmec International Hospital. (n.d.). Tiểu đường tuýp 2. Retrieved November 16, 2024, from https://www.vinmec.com/vi/benh/tieu-duong-tuyp-2-3042
Steen, E., Terry, B. M., Rivera, E. J., Cannon, J. L., Neely, T. R., Tavares, R., Xu, X. J., Wands, J. R., & de la Monte, S. M. (2005). Impaired insulin and insulin-like growth factor expression and signaling mechanisms in Alzheimer’s disease – is this type 3 diabetes? Journal of Alzheimer’s Disease, 7(1), 63-80.
WHO. (n.d.). Classification of Diabetes Mellitus. Retrieved November 16, 2024, from https://www.who.int/
Mayo Clinic. (n.d.). Diabetes – Genetic Causes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.mayoclinic.org
Diabetes UK. (n.d.). Diabetes and the Pancreas. Retrieved November 16, 2024, from https://www.diabetes.org.uk
NHS. (n.d.). Endocrine Disorders and Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.nhs.uk
Harvard Health Publishing. (n.d.). Medication-Induced Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.health.harvard.edu
CDC. (n.d.). Infections and Diabetes Risk. Retrieved November 16, 2024, from https://www.cdc.gov
American Diabetes Association. (n.d.). Immune-Mediated Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.diabetes.org
Vinmec International Hospital. (n.d.). Genetic Syndromes and Diabetes. Retrieved November 16, 2024, from https://www.vinmec.com
Alzheimer’s Association. (n.d.). Diabetes and Brain Health. Retrieved November 16, 2024, from https://www.alz.org