Khớp thái dương – hàm là gì?
Khớp thái dương – hàm (Temporomandibular Joint – TMJ) là một khớp nằm ở hai bên đầu, ngay phía trước tai, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối xương hàm dưới với xương thái dương của hộp sọ. Đây là một khớp phức tạp, cho phép các cử động như xoay, di chuyển ra trước – sau, từ bên này sang bên kia, giúp thực hiện các hoạt động cơ bản như nhai, nuốt, nói chuyện và ngáp. Khi khớp này hoạt động bình thường, cơ xương hàm sẽ làm việc một cách hài hòa, không gây ra bất kỳ khó chịu nào. Tuy nhiên, khi xảy ra rối loạn ở khớp thái dương – hàm, tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề cho người bệnh.
Rối loạn khớp thái dương – hàm là gì?
Rối loạn khớp thái dương – hàm (TMJ disorder) là một tình trạng mà khớp này cùng với các cơ, xương hoặc các mô liên quan bị tổn thương hoặc hoạt động sai lệch. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như đau, nhức trong hoặc xung quanh tai, khớp hàm, cơ hàm, mặt hoặc thái dương. Những hoạt động thường ngày liên quan đến khớp thái dương – hàm như nhai thức ăn, ngáp, nói chuyện đều có thể trở nên khó khăn và đau đớn. Trong các trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp khó khăn khi mở hoặc đóng miệng, phát ra tiếng kêu lạo xạo khi cử động hàm, nhai, ngáp hoặc mở miệng.
Triệu chứng của rối loạn khớp thái dương – hàm
Triệu chứng của rối loạn khớp thái dương hàm có thể biểu hiện một cách đa dạng, từ nhẹ đến nặng, và thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu. Một số người có thể chỉ gặp triệu chứng thoáng qua rồi tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, có những trường hợp bệnh tiến triển âm thầm, kéo dài và trở nên khó điều trị khi phát hiện muộn. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Đau hoặc nhức xung quanh khu vực tai, khớp hàm, cơ hàm, mặt hoặc vùng thái dương.
- Khó khăn khi nhai, ngáp, hoặc nói chuyện do đau hoặc cứng khớp.
- Cảm giác như hàm bị khóa, khó mở hoặc đóng miệng.
- Xuất hiện tiếng kêu lạo xạo hoặc lách cách khi cử động hàm.
- Đau đầu, đau cổ hoặc vai do căng cơ liên quan đến rối loạn khớp thái dương – hàm.
Nguyên nhân gây rối loạn khớp thái dương – hàm
Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng rối loạn khớp thái dương – hàm, bao gồm:
- Yếu tố di truyền: Cấu trúc xương và khớp có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, dẫn đến sai lệch trong hoạt động của khớp thái dương – hàm.
- Chấn thương từ bên ngoài: Những tác động từ tai nạn lao động, tai nạn giao thông hoặc trong quá trình thể thao có thể gây chấn thương và trật khớp thái dương – hàm.
- Tật nghiến răng: Thói quen nghiến răng hoặc siết chặt hàm khi ngủ hoặc khi căng thẳng làm tăng áp lực lên khớp thái dương – hàm, dẫn đến tổn thương.
- Thói quen ăn uống không khoa học: Việc thường xuyên nhai thực phẩm cứng, hoặc chỉ nhai ở một bên hàm cũng là nguyên nhân gây rối loạn khớp thái dương – hàm.
- Cấu trúc hàm răng bất thường: Hàm răng thừa, lệch lạc, khớp cắn không đều, thiếu hoặc mất răng có thể gây ra sự mất cân bằng trong hoạt động của khớp thái dương – hàm.
- Căng thẳng tâm lý: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến co cơ hàm không tự chủ, gây ra đau và rối loạn khớp thái dương – hàm.
Phương pháp điều trị rối loạn khớp thái dương – hàm
Chứng rối loạn khớp thái dương – hàm là một tình trạng mà hoàn toàn có thể điều trị được, nhưng phương pháp điều trị sẽ khác nhau tùy thuộc vào tình trạng cụ thể và nguyên nhân gây bệnh của mỗi bệnh nhân. Để đạt hiệu quả tốt nhất, việc kết hợp giữa điều trị nội khoa và các bài tập phục hồi chức năng cơ khớp thái dương – hàm là cần thiết. Những phương pháp này không chỉ giúp giảm các triệu chứng mà còn hỗ trợ phục hồi chức năng cơ khớp một cách toàn diện.
Có thể bạn quan tâm: Mewing là gì và thực hiện như thế nào hiệu quả
Việc sử dụng thuốc là một trong những phương pháp phổ biến trong điều trị. Các loại thuốc giãn cơ, giảm đau có thể được bác sĩ chỉ định nhằm giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu, giúp bệnh nhân có thể nhai, nói chuyện dễ dàng hơn. Đối với những trường hợp rối loạn khớp thái dương – hàm liên quan đến yếu tố tâm lý như căng thẳng hoặc lo âu, việc điều trị tâm lý cũng được xem xét. Các kỹ thuật thư giãn và quản lý căng thẳng có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh.
Trong một số trường hợp, nếu bệnh nhân gặp tình trạng nghiến răng không chủ động vào ban đêm, các biện pháp bảo vệ khớp cắn như sử dụng máng bảo vệ răng sẽ được áp dụng để hạn chế tổn thương. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể phải thực hiện phẫu thuật để sửa chữa phần khớp cắn bị tổn thương.
Bên cạnh các biện pháp điều trị y học, cần chú ý đến việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày để tránh những tác động tiêu cực đến khớp thái dương – hàm. Việc lựa chọn thực phẩm mềm, đã được cắt thành miếng nhỏ là rất quan trọng để giảm gánh nặng cho khớp hàm. Cần hạn chế sử dụng các loại thực phẩm dính, dai như kẹo cao su, vì chúng yêu cầu nhai lâu và dễ gây mỏi cơ hàm. Khi ngáp, tránh mở miệng quá rộng để không làm căng cơ quá mức.
Một số thói quen khác cần thay đổi bao gồm tập thói quen không siết chặt cơ hàm, đặc biệt là khi căng thẳng. Xoa bóp và kéo căng các cơ hàm một cách nhẹ nhàng cũng là biện pháp hữu hiệu giúp giảm căng thẳng cho khớp thái dương – hàm. Sử dụng nước ấm hoặc khăn chườm nóng vùng hàm cũng có thể giúp làm thư giãn cơ và giảm đau đớn.
Để đạt được kết quả tốt nhất trong điều trị rối loạn khớp thái dương – hàm, cần kết hợp điều trị y học với việc thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày. Điều này không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn ngăn ngừa tình trạng tái phát, đảm bảo sức khỏe lâu dài của khớp thái dương – hàm.
