Cách tự kiểm tra ung thư vòm họng
Ung thư vòm họng[1] là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư vòm họng có thể tăng cơ hội điều trị thành công và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là cách tự kiểm tra ung thư vòm họng tại nhà mà bạn có thể thực hiện để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường.
Để bắt đầu, bạn cần sử dụng ba ngón tay gồm ngón trỏ, ngón giữa và ngón đeo nhẫn. Hãy áp ba ngón tay này vào nhau để tạo thành một khối cứng. Sau đó, dùng ba ngón tay này sờ dọc theo cơ nối từ tai đến hàm. Đây là khu vực thường xuất hiện các hạch bạch huyết, và những hạch này có thể phồng lên khi cơ thể có nhiễm trùng hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm cả ung thư.
Khi bạn sờ vào khu vực này, hãy chú ý cảm nhận bất kỳ sự cộm, sưng hoặc đau nào. Nếu bạn không cảm thấy cộm hoặc sưng đau, điều này thường chỉ ra rằng sức khỏe của bạn đang bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy có một cục sưng to, cứng và sờ vào thấy đau, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo về tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm cả ung thư vòm họng. Đặc biệt, nếu cục sưng này không thuyên giảm trong nhiều ngày, bạn cần phải hết sức lưu ý.
Một số triệu chứng khác của ung thư vòm họng mà bạn cần chú ý bao gồm: khó nuốt, đau họng kéo dài, khàn giọng, ù tai hoặc mất thính lực một bên, chảy máu cam không rõ nguyên nhân, đau hoặc tê trong tai, và cảm giác có gì đó mắc trong họng. Nếu bạn gặp phải một hoặc nhiều triệu chứng này cùng với việc phát hiện cục sưng bất thường khi tự kiểm tra, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.
- Có thể bạn quan tâm:
Ngoài việc tự kiểm tra, bạn nên duy trì các thói quen tốt để bảo vệ sức khỏe vòm họng. Hạn chế sử dụng thuốc lá và rượu, vì đây là những yếu tố nguy cơ cao gây ung thư vòm họng. Bên cạnh đó, việc duy trì vệ sinh răng miệng tốt, ăn uống lành mạnh với nhiều rau quả tươi, và tập thể dục đều đặn cũng góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh.
Quan trọng hơn, việc khám sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư vòm họng. Các bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu, như nội soi, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI), để kiểm tra kỹ lưỡng và đưa ra chẩn đoán chính xác.
Tự kiểm tra ung thư vòm họng là một bước quan trọng để phát hiện sớm bệnh, nhưng không thể thay thế cho việc khám và chẩn đoán của bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào hoặc có triệu chứng nghi ngờ, hãy đến trung tâm y tế càng sớm càng tốt để được tư vấn và điều trị kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm không chỉ giúp cải thiện cơ hội sống sót mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của bạn.
Một số triệu chứng ung thư vòm họng
Cổ sưng, xuất hiện hạch
Một trong những triệu chứng phổ biến nhất của ung thư vòm họng là tình trạng cổ sưng và xuất hiện hạch. Triệu chứng này được ghi nhận ở khoảng 2/3 số bệnh nhân mắc ung thư vòm họng. Nguyên nhân là do các tế bào ung thư nhanh chóng di căn đến các hạch bạch huyết trong họng. Khi ung thư bắt đầu tiến triển, các hạch bạch huyết ở cổ thường xuất hiện cùng bên với khối u, trở thành một trong những dấu hiệu cảnh báo đầu tiên.
Các hạch bạch huyết này ban đầu có thể nhỏ và không gây đau, khiến nhiều người bỏ qua hoặc không để ý. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các hạch sẽ to lên, trở nên cứng và dính vào cơ cũng như da, làm cho vùng cổ bị sưng và biến dạng rõ rệt. Hạch cứng và không di động khi sờ vào là dấu hiệu quan trọng giúp phân biệt giữa hạch do ung thư và hạch do viêm nhiễm thông thường.
Ngoài việc gây sưng và xuất hiện hạch, ung thư vòm họng còn có thể gây ra các triệu chứng khác như khó nuốt, đau họng kéo dài, khàn giọng, ù tai hoặc mất thính lực một bên, chảy máu cam không rõ nguyên nhân, và đau hoặc tê trong tai. Những triệu chứng này thường đi kèm và làm tăng thêm sự khó chịu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Việc phát hiện sớm các triệu chứng và dấu hiệu của ung thư vòm họng là rất quan trọng. Nếu bạn nhận thấy cổ mình sưng lên và xuất hiện các hạch bạch huyết không thuyên giảm sau vài tuần, đặc biệt là khi hạch trở nên cứng và dính vào cơ, da, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm cần thiết, như sinh thiết hạch, nội soi, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI), để xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Phát hiện và điều trị sớm ung thư vòm họng có thể cải thiện đáng kể tiên lượng và cơ hội sống sót của bệnh nhân. Việc điều trị thường bao gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u, xạ trị và hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư và ngăn chặn chúng lan rộng. Ngoài ra, việc duy trì lối sống lành mạnh, tránh xa các yếu tố nguy cơ như thuốc lá và rượu bia, cũng góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng
Triệu chứng về mũi
Triệu chứng về mũi là một trong những dấu hiệu ban đầu của bệnh ung thư vòm họng mà người bệnh cần lưu ý. Khi ung thư vòm họng phát triển, các tế bào ung thư có thể ảnh hưởng đến các cấu trúc xung quanh, bao gồm cả vùng mũi và các xoang. Dưới đây là một số triệu chứng về mũi thường gặp ở bệnh nhân ung thư vòm họng:
1. Chảy nước mũi: Người bệnh ung thư vòm họng thường có triệu chứng chảy nước mũi kéo dài. Ban đầu, nước mũi có thể trong và giống như cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, nước mũi có thể trở nên đục hơn và có lẫn máu.
2. Nghẹt mũi một bên: Một dấu hiệu đặc trưng của ung thư vòm họng là nghẹt mũi ở một bên. Triệu chứng này thường không thuyên giảm dù người bệnh đã sử dụng thuốc thông mũi hoặc điều trị các bệnh lý thông thường về mũi. Nghẹt mũi một bên xảy ra do khối u trong vòm họng gây cản trở đường thở hoặc ảnh hưởng đến các xoang mũi.
3. Máu trong nước mũi: Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể nhận thấy có máu trong nước mũi. Điều này xảy ra do các khối u làm tổn thương niêm mạc mũi hoặc các mạch máu nhỏ trong vùng vòm họng và xoang mũi. Máu trong nước mũi có thể xuất hiện dưới dạng các vệt máu nhỏ hoặc thậm chí là chảy máu cam.
Các triệu chứng về mũi này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như chảy nước mũi kéo dài, nghẹt mũi một bên không thuyên giảm, hoặc máu trong nước mũi, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời. Việc phát hiện sớm ung thư vòm họng và điều trị kịp thời có thể cải thiện đáng kể cơ hội sống sót và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Triệu chứng về tai
Triệu chứng về tai là một trong những dấu hiệu quan trọng của bệnh ung thư vòm họng mà người bệnh cần đặc biệt chú ý. Cảm giác đau nhức tai là triệu chứng đầu tiên, người bệnh có thể cảm nhận được sự đau đớn và khó chịu ở vùng tai. Kèm theo đó là hiện tượng ù tai, giống như có tiếng ù ù của máy xay lúa bên cạnh, gây khó chịu và làm giảm khả năng tập trung. Khi bệnh tiến triển, người bệnh dần dần cảm thấy thính lực bị giảm sút, nghe không rõ các âm thanh xung quanh. Trong một số trường hợp nặng hơn, tai có thể chảy mủ, dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc tổn thương nghiêm trọng trong tai. Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nghe mà còn gây đau đớn và khó chịu, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Nếu gặp phải những triệu chứng này, người bệnh nên nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời.
Khó nuốt, đau họng, khàn tiếng
Ở giai đoạn muộn của ung thư vòm họng, bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến dây thanh âm, khiến người bệnh bị khàn tiếng hoặc thậm chí mất tiếng. Đây là một trong những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng của bệnh, làm ảnh hưởng đáng kể đến khả năng giao tiếp của người bệnh. Ngoài ra, bệnh nhân ung thư vòm họng còn có triệu chứng ho dai dẳng, kéo dài và không thuyên giảm, đôi khi có lẫn máu trong đờm. Triệu chứng này đi kèm với khó nuốt, khiến việc ăn uống trở nên đau đớn và khó khăn. Nếu các triệu chứng như khàn tiếng, ho dai dẳng, có máu trong đờm và khó nuốt kéo dài từ 3 tuần trở lên và không có dấu hiệu cải thiện, người bệnh cần đến ngay trung tâm y tế để kiểm tra và tầm soát ung thư. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời ung thư vòm họng là rất quan trọng, giúp tăng cơ hội sống sót và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Đau đầu
Đau đầu[3] là một triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân ung thư vòm họng, đặc biệt trong giai đoạn đầu của bệnh. Ban đầu, cơn đau đầu thường âm ỉ và có thể bị nhầm lẫn với các cơn đau đầu thông thường do căng thẳng hoặc mệt mỏi. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, cường độ của cơn đau đầu tăng dần, trở nên dai dẳng và khó chịu hơn. Ban đầu, người bệnh có thể cảm thấy đau nửa đầu cùng bên với khối u. Theo thời gian, cơn đau có thể lan dần sang bên đối diện, gây ra cảm giác đau đầu toàn bộ. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn là dấu hiệu cảnh báo quan trọng về sự tiến triển của ung thư vòm họng. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng đau đầu kéo dài và không rõ nguyên nhân, đặc biệt là khi có các triệu chứng đi kèm như khó nuốt, khàn tiếng, hoặc sưng hạch ở cổ, hãy đến ngay trung tâm y tế để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách là chìa khóa để cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư vòm họng
Sụt cân bất thường
Sụt cân bất thường [2] là một dấu hiệu cảnh báo rằng sức khỏe của bạn đang gặp vấn đề nghiêm trọng. Nếu bạn giảm hơn 10% trọng lượng cơ thể trong vòng 3 tháng mà không hề ăn kiêng hay thực hiện bất kỳ chương trình giảm cân nào, thì khả năng cao là bạn đang mắc phải một bệnh lý nào đó. Điều này đặc biệt đúng đối với các bệnh nhân mắc ung thư vòm họng, dạ dày, thực quản, đại tràng, và nhiều loại ung thư khác.
Hầu hết các bệnh nhân ung thư vòm họng đều trải qua hiện tượng sụt cân bất thường. Đây là hậu quả của nhiều yếu tố liên quan đến bệnh, bao gồm sự gia tăng tiêu hao năng lượng của cơ thể, giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất do khối u ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, và giảm cảm giác thèm ăn do các triệu chứng như khó nuốt, đau họng, và khàn tiếng. So với cảm giác mệt mỏi thông thường do làm việc quá sức, cảm giác mệt mỏi do bệnh tật gây ra khác hẳn. Dù bạn đã nghỉ ngơi đầy đủ nhưng cơ thể vẫn cảm thấy vô cùng mệt mỏi và thiếu sức sống.
Triệu chứng sụt cân bất thường thường đi kèm với cảm giác mệt mỏi kéo dài, không cải thiện dù đã nghỉ ngơi. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang phải chiến đấu với một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, và việc giảm cân không kiểm soát chỉ là bề nổi của vấn đề. Sự mất mát trọng lượng cơ thể không chỉ ảnh hưởng đến năng lượng và khả năng hoạt động hàng ngày, mà còn làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ dàng bị tổn thương và khó phục hồi hơn.
Nếu bạn nhận thấy mình bị sụt cân bất thường và cảm thấy mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được kiểm tra và chẩn đoán. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý, đặc biệt là ung thư, có thể cải thiện đáng kể cơ hội sống sót và chất lượng cuộc sống. Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân gây ra sụt cân và đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.
Phương pháp chẩn đoán ung thư vòm họng
Khi phát hiện có những dấu hiệu nghi ngờ ung thư vòm họng như cổ sưng, xuất hiện hạch, khó nuốt, đau họng, khàn tiếng, hoặc sụt cân bất thường, bạn cần đến bệnh viện để làm một số xét nghiệm và kiểm tra sàng lọc. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán chính:
- Khám tai mũi họng: Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành khám tai mũi họng để kiểm tra bên ngoài vùng cổ họng và xác định xem hạch cổ có to hay không. Bằng cách sờ nắn và quan sát vùng cổ, bác sĩ có thể phát hiện các hạch bạch huyết sưng to hoặc các dấu hiệu bất thường khác trong khu vực này.
- Nội soi tai mũi họng: Nếu có nghi ngờ về ung thư, bác sĩ có thể thực hiện phương pháp nội soi qua đường mũi. Phương pháp này sử dụng một ống nhỏ, linh hoạt có gắn một camera nhỏ để quan sát sâu trong vòm họng của bệnh nhân. Camera sẽ truyền hình ảnh chi tiết về bên trong vòm họng lên màn hình, giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu bất thường, như khối u hoặc vùng bị viêm nhiễm. Trong quá trình nội soi, bệnh nhân có thể được gây mê để giảm cảm giác khó chịu khi đưa ống nội soi vào mũi.
- Xét nghiệm và kiểm tra tầm soát: Một trong những bước quan trọng nhất trong chẩn đoán ung thư vòm họng là lấy mẫu mô nhỏ từ vòm họng để sinh thiết. Mẫu mô này sẽ được xét nghiệm trong phòng thí nghiệm để xác định xem có sự hiện diện của tế bào ung thư hay không. Do các dấu hiệu của ung thư vòm họng giai đoạn đầu rất khó nhận biết và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, việc sinh thiết và xét nghiệm là vô cùng cần thiết. Xét nghiệm này giúp phát hiện bệnh sớm và đưa ra phương án điều trị kịp thời.
- Chẩn đoán hình ảnh: Ngoài nội soi và xét nghiệm mô, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Các phương pháp này giúp tạo ra hình ảnh chi tiết của các cấu trúc bên trong vòm họng và vùng xung quanh, cho phép bác sĩ xác định kích thước, vị trí và mức độ lan rộng của khối u.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra sự hiện diện của các chất chỉ điểm ung thư, như kháng nguyên liên quan đến ung thư (EBV DNA). Mặc dù xét nghiệm máu không thể xác định chắc chắn ung thư vòm họng, nhưng nó có thể cung cấp thêm thông tin hỗ trợ cho chẩn đoán.
- Siêu âm: Siêu âm vùng cổ cũng có thể được sử dụng để đánh giá tình trạng của các hạch bạch huyết và phát hiện sự hiện diện của các khối u.
Phương pháp điều trị ung thư vòm họng
Khi được chẩn đoán là ung thư vòm họng, việc điều trị càng sớm càng tốt và tuân thủ chỉ định của bác sĩ là vô cùng quan trọng. Điều trị ung thư vòm họng thường bao gồm nhiều phương pháp, tùy thuộc vào giai đoạn và mức độ lan rộng của bệnh, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:
- Xạ trị: Xạ trị là phương pháp sử dụng tia X để tiêu diệt tế bào ung thư. Đây là phương pháp điều trị chủ yếu cho ung thư vòm họng, đặc biệt hiệu quả trong việc loại bỏ khối u và các hạch bạch huyết còn nhỏ. Xạ trị có thể được thực hiện từ bên ngoài (xạ trị ngoại) hoặc từ bên trong cơ thể (xạ trị nội). Phương pháp này thường được áp dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với hóa trị để tăng hiệu quả.
- Hóa trị: Hóa trị sử dụng các hoá chất để tiêu diệt tế bào ung thư, được thực hiện bằng cách uống hoặc tiêm vào tĩnh mạch. Hóa trị có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với xạ trị. Các loại thuốc hóa trị sẽ lưu thông khắp cơ thể, giúp tiêu diệt các tế bào ung thư có thể đã lan rộng.
- Hóa trị kết hợp với xạ trị: Sự kết hợp của hóa trị và xạ trị có thể làm tăng hiệu quả điều trị ung thư vòm họng. Hóa trị giúp tăng cường tác dụng của xạ trị, làm cho các tế bào ung thư nhạy cảm hơn với tia xạ. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, khiến một số bệnh nhân không thể chịu đựng được.
- Hóa trị sau xạ trị: Trong một số trường hợp, hóa trị được thực hiện sau khi xạ trị để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại hoặc tế bào ung thư đã di căn. Mục tiêu của phương pháp này là đảm bảo loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc vào khả năng chịu đựng của bệnh nhân đối với tác dụng phụ của hóa trị.
- Hóa trị trước xạ trị: Hóa trị cũng có thể được thực hiện trước xạ trị hoặc trước một phương pháp điều trị khác để làm giảm kích thước khối u, tạo điều kiện thuận lợi cho các phương pháp điều trị tiếp theo. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này cần được nghiên cứu sâu hơn để xác định rõ ràng.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật trong điều trị ung thư vòm họng thường được chỉ định trong các trường hợp cụ thể, do tính nguy hiểm và phức tạp của phẫu thuật ở khu vực này. Phẫu thuật chủ yếu được thực hiện để cắt bỏ hạch bạch huyết hoặc khối u nếu chúng không thể loại bỏ bằng xạ trị hoặc hóa trị. Việc phẫu thuật thường được chỉ định khi khối u còn nhỏ và ở vị trí có thể tiếp cận được mà không gây tổn hại nhiều đến các cơ quan xung quanh.
Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phải dựa trên đánh giá toàn diện của bác sĩ chuyên khoa, bao gồm xét nghiệm, hình ảnh chẩn đoán và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Điều quan trọng là bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị và thường xuyên theo dõi, tái khám để kiểm soát hiệu quả điều trị và điều chỉnh kịp thời khi cần thiết.
Nguồn trích dẫn
- ^ “Ung thư vòm họng”. Bác sĩ CK I: Nguyễn Trung Khánh. “Ung Thư Vòm Họng: Dấu Hiệu, Chẩn Đoán và Cách Điều Trị.” Dr. Care Implant Clinic, drcareimplant.com/ung-thu-vom-hong-giai-dau-hieu-chan-doan-va-cach-dieu-tri-2045. Accessed 23 May 2024.
- ^ “Sụt cân bất thường”. Sụt cân bất thường | Bênh viên trung ương quân đội 108 https://www.benhvien108.vn/sut-can-bat-thuong-bao-hieu-dieu-gi.htm (2024, May 25)
- ^ “Đau nửa đầu thị giác”. Đau nửa đầu thị giác: triệu chứng và cách điều trị. (n.d.). Retrieved from https://www.matsaigon.com/dau-nua-dau-thi-giac/
