Hướng dẫn cách kiểm soát tình trạng cao huyết áp ở người lớn tuổi

Mục Lục Nội Dung

Cao huyết áp là gì

Cao huyết áp, hay còn được gọi là tăng huyết áp, là một trong những bệnh lý phổ biến nhất ở người lớn tuổi. Đây là tình trạng áp lực máu lên thành động mạch luôn ở mức cao hơn bình thường, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như đau tim, đột quỵ và suy tim, mà còn đặc biệt nguy hiểm vì cao huyết áp thường không có triệu chứng rõ ràng, được ví như “kẻ giết người thầm lặng” (1). Vì vậy, việc nhận biết, kiểm soát và điều trị huyết áp cao là điều cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với người cao tuổi.

Tầm Quan Trọng Của Việc Xác Định Huyết Áp

Huyết áp được đo qua hai chỉ số chính: áp lực tâm thu (lực máu đẩy vào thành động mạch khi tim co bóp) và áp lực tâm trương (lực máu khi tim thư giãn). Huyết áp bình thường ở người trưởng thành là dưới 120/80 mmHg. Khi chỉ số này vượt qua 130/80 mmHg, người bệnh đã bước vào giai đoạn tiền cao huyết áp hoặc cao huyết áp (2). Với người cao tuổi, tình trạng tăng huyết áp tâm thu đơn độc – tức là chỉ số tâm thu cao bất thường, trong khi chỉ số tâm trương vẫn thấp – là một vấn đề phổ biến do sự cứng lại của các động mạch theo tuổi tác (3).

Có thể bạn quan tâm: Cao huyết áp và những lưu ý khi trồng răng Implant

Nguyên Nhân Và Triệu Chứng Ở Người Cao Tuổi

Ở người cao tuổi, huyết áp cao thường không đi kèm với triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên, khi huyết áp tăng đến mức nguy hiểm, có thể xuất hiện những dấu hiệu như nhức đầu dữ dội, chóng mặt, khó thở, đau ngực, và trong một số trường hợp là chảy máu cam hoặc nhịp tim không đều (4). Ngoài các nguyên nhân phổ biến như tuổi tác và di truyền, cao huyết áp ở người lớn tuổi có thể liên quan đến các bệnh lý nền như cường giáp, thiếu máu, hoặc trào ngược van động mạch chủ (5).

Các Biến Chứng Nguy Hiểm

Huyết áp cao không được kiểm soát sẽ làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ, suy tim, bệnh thận và thậm chí suy giảm trí nhớ. Một nghiên cứu cho thấy, nam giới béo phì ở độ tuổi 40 với huyết áp 141/91 mmHg có nguy cơ đột quỵ cao hơn gấp 6,8 lần so với người bình thường (6). Ở người cao tuổi, nguy cơ này càng cao hơn do sự suy giảm khả năng tự điều chỉnh huyết áp của cơ thể (7).

Xem thêm: Huyết áp là gì? Chỉ số huyết áp bình thường là bao nhiêu?

Phương Pháp Kiểm Soát Và Điều Trị Cao Huyết Áp

Kiểm soát huyết áp cao ở người cao tuổi đòi hỏi một kế hoạch điều trị toàn diện, bao gồm cả thay đổi lối sống và sử dụng thuốc khi cần thiết (8). Đầu tiên, người bệnh cần thường xuyên đo huyết áp tại nhà hoặc đến cơ sở y tế để kiểm tra định kỳ. Điều này giúp bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp (9).

Cách kiểm soát tăng huyết áp mà không cần dùng thuốc

Kiểm soát tăng huyết áp mà không cần dùng thuốc có thể đạt được thông qua việc thay đổi lối sống lành mạnh. Những điều chỉnh này không chỉ giúp giảm huyết áp mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.

Kiểm soát cân nặng và giảm vòng eo

Kiểm soát cân nặng và giảm vòng eo là yếu tố đầu tiên cần chú trọng. Khi trọng lượng cơ thể tăng, huyết áp có xu hướng tăng theo, đồng thời thừa cân còn gây ra hội chứng ngưng thở khi ngủ, làm huyết áp tăng cao hơn. Việc giảm cân không chỉ giúp giảm đáng kể chỉ số huyết áp mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Một lưu ý quan trọng khác là cần kiểm soát kích thước vòng eo. Đối với nam giới, vòng eo vượt quá 102 cm và đối với nữ giới là 89 cm đều làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp.

Hoạt động thể chất thường xuyên

Hoạt động thể chất thường xuyên cũng đóng vai trò quan trọng. Duy trì mức độ tập luyện khoảng 30 phút mỗi ngày trong tuần có thể làm giảm đáng kể chỉ số huyết áp. Các loại hình vận động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc khiêu vũ đều mang lại lợi ích. Ngoài ra, kết hợp các bài tập cường độ cao ngắt quãng hoặc rèn luyện sức mạnh ít nhất hai lần mỗi tuần sẽ hỗ trợ kiểm soát huyết áp tốt hơn. Việc duy trì thói quen tập luyện ổn định là điều cần thiết để giữ huyết áp trong ngưỡng an toàn.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống lành mạnh cũng góp phần quan trọng trong việc giảm huyết áp. Chế độ DASH – giàu ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây và sữa ít béo, đồng thời hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol – được khuyến khích áp dụng. Việc thay đổi thói quen ăn uống đôi khi không dễ dàng, nhưng ghi lại nhật ký thực phẩm giúp bạn nhận thức rõ hơn về chế độ ăn hiện tại. Tăng cường lượng kali từ thực phẩm tự nhiên như rau củ quả thay vì sử dụng thực phẩm bổ sung cũng là một cách hiệu quả. Khi mua sắm hoặc ăn ngoài, nên chọn thực phẩm ít natri và tuân thủ kế hoạch ăn uống lành mạnh.

Giảm lượng natri tiêu thụ hàng ngày

Ngoài chế độ ăn, giảm lượng natri tiêu thụ hàng ngày cũng là một chiến lược hiệu quả. Dù chỉ giảm một lượng nhỏ natri, bạn cũng có thể cải thiện đáng kể sức khỏe tim mạch. Lượng natri lý tưởng cần giới hạn dưới 1.500 mg mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất. Đọc nhãn thực phẩm, tránh thực phẩm chế biến sẵn và sử dụng gia vị thay thế muối là những cách thực tế giúp giảm natri trong khẩu phần ăn. Nếu gặp khó khăn khi thay đổi, bạn có thể bắt đầu bằng cách giảm dần lượng muối sử dụng để khẩu vị thích nghi từ từ.

Hạn chế rượu bia, thuốc lá

Việc hạn chế uống rượu cũng là một yếu tố cần cân nhắc. Uống rượu với lượng vừa phải có thể giúp giảm huyết áp, nhưng nếu uống vượt mức, không chỉ huyết áp tăng mà hiệu quả của thuốc điều trị cũng bị giảm. Vì vậy, hãy kiểm soát lượng rượu tiêu thụ một cách hợp lý để bảo vệ sức khỏe.

Bỏ thuốc lá là một trong những bước quan trọng nhất giúp giảm huyết áp. Mỗi điếu thuốc hút sẽ làm tăng huyết áp trong nhiều phút. Việc ngừng hút thuốc không chỉ giúp huyết áp trở về mức bình thường mà còn giảm nguy cơ mắc bệnh tim, kéo dài tuổi thọ và cải thiện đáng kể sức khỏe tổng thể.

Với caffeine, tác động lên huyết áp có thể khác nhau giữa từng người. Đối với những người nhạy cảm với caffeine, huyết áp có thể tăng sau khi tiêu thụ. Việc kiểm tra huyết áp sau khi uống đồ uống chứa caffeine sẽ giúp xác định mức độ nhạy cảm. Nếu huyết áp tăng, việc giảm hoặc hạn chế caffeine là cần thiết.

Giảm stress

Giảm căng thẳng là điều quan trọng không thể bỏ qua. Căng thẳng mãn tính có thể làm huyết áp tăng cao và gây ra các hành vi không lành mạnh như ăn uống vô độ, uống rượu hoặc hút thuốc. Bằng cách xác định nguyên nhân gây căng thẳng, bạn có thể tìm giải pháp xử lý hiệu quả hơn. Điều này bao gồm việc lập kế hoạch công việc hợp lý, tập trung vào những vấn đề có thể kiểm soát và tránh xa các yếu tố gây căng thẳng khi có thể. Các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, dành thời gian cho sở thích cá nhân hoặc bày tỏ lòng biết ơn cũng giúp giảm căng thẳng đáng kể.

Theo dõi huyết áp tại nhà và thăm khám bác sĩ thường xuyên

Cuối cùng, theo dõi huyết áp tại nhà và thăm khám bác sĩ thường xuyên sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn tình trạng của mình. Việc kiểm tra huyết áp định kỳ không chỉ đánh giá hiệu quả thay đổi lối sống mà còn giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hãy trao đổi với bác sĩ về lịch khám phù hợp để có kế hoạch quản lý huyết áp hiệu quả nhất.

Nguồn Tham Khảo

World Health Organization. (2019). Hypertension. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
American Heart Association. (2018). Understanding Blood Pressure Readings. Retrieved from https://www.heart.org/
National Institute on Aging. (2020). High Blood Pressure and Older Adults. Retrieved from https://www.nia.nih.gov/
Mayo Clinic. (2022). High blood pressure (hypertension). Retrieved from https://www.mayoclinic.org/
American College of Cardiology. (2019). Hypertension in Older Adults. Retrieved from https://www.acc.org/
Vasan, R. S., Beiser, A., & Seshadri, S. (2002). Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: The Framingham Heart Study. JAMA, 287(8), 1003-1010.
Whelton, P. K., Carey, R. M., & Aronow, W. S. (2018). Guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults. Journal of the American College of Cardiology, 71(19), e127-e248.
Centers for Disease Control and Prevention. (2021). Lifestyle changes to manage blood pressure. Retrieved from https://www.cdc.gov/
U.S. National Library of Medicine. (2020). High Blood Pressure in Older Adults. Retrieved from https://medlineplus.gov/
Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH). (2019). DASH Eating Plan. Retrieved from https://www.nhlbi.nih.gov/
National Heart, Lung, and Blood Institute. (2019). Sodium and Your Health. Retrieved from https://www.nhlbi.nih.gov/