Bệnh nha chu là gì
Bệnh nha chu, được biết đến trong tiếng Anh là Periodontal disease, là một tình trạng viêm nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến các mô hỗ trợ răng, bao gồm nướu và xương. Bắt đầu từ viêm nướu, tình trạng này dần trở nên nghiêm trọng hơn khi vi khuẩn xâm nhập và phát triển trong các mô, tạo ra các túi nha chu. Các túi này là khe hở giữa răng và nướu, nơi vi khuẩn tích tụ và gây ra nhiễm trùng. Khi vi khuẩn và viêm lan rộng, nướu bắt đầu tụt, chân răng dần lộ ra, và xương cũng như mô nướu bị tổn thương, dẫn đến tình trạng răng lung lay và cuối cùng có thể rụng. Bệnh nha chu thường gặp ở người trung niên và người già, và nó là nguyên nhân chính gây mất răng ở người lớn. Do bệnh tiến triển âm thầm, nó thường không được phát hiện cho đến khi đã trở nên nghiêm trọng, vì vậy việc kiểm tra răng định kỳ và chăm sóc răng miệng thường xuyên là rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm nha chu
Khi mắc phải bệnh nha chu, nướu không còn giữ được đặc điểm của nướu khỏe mạnh như chắc chắn, màu hồng nhạt, và không dễ chảy máu. Thay vào đó, các dấu hiệu sau thường xuất hiện, cho thấy sự biến đổi so với trạng thái bình thường:
- Nướu trở nên đỏ hoặc sưng tấy, thậm chí có thể chuyển sang màu đỏ tươi, đỏ đậm hoặc tím đậm, rõ ràng khác biệt so với màu sắc hồng nhạt thông thường.
- Cảm giác đau nhức khi chạm vào nướu, thể hiện sự viêm nhiễm và kích ứng.
- Nướu chảy máu dễ dàng, đặc biệt khi đánh răng hoặc sử dụng chỉ nha khoa, làm cho bàn chải răng có màu hồng sau khi sử dụng hoặc thấy máu trong lúc vệ sinh răng miệng.
- Hơi thở hôi và mùi khó chịu không biến mất dù đã vệ sinh răng miệng.
- Sự xuất hiện của mủ giữa răng và nướu, chỉ ra sự nhiễm trùng nặng hơn.
- Răng bắt đầu lung lay, không còn chắc chắn như trước.
- Đau khi nhai thức ăn, thể hiện sự kích ứng và viêm ở nướu và xương xung quanh răng.
- Khoảng trống mới giữa các răng, tạo ra các hình tam giác màu đen, là dấu hiệu của việc tụt nướu và mất xương.
- Thay đổi về khoảng cách giữa các răng, một dấu hiệu của sự tiến triển của bệnh.
Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, việc tìm kiếm sự chăm sóc nha khoa chuyên nghiệp là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và bảo vệ sức khỏe răng miệng.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh nha chu
Bệnh nha chu, một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng ảnh hưởng đến các mô hỗ trợ răng, chủ yếu bắt nguồn từ vi khuẩn tồn tại trong mảng bám răng. Quá trình hình thành và phát triển của bệnh nha chu diễn ra theo các giai đoạn như sau:
Ban đầu, tinh bột và đường trong thức ăn kết hợp với vi khuẩn trong miệng để tạo thành mảng bám, xuất hiện trên bề mặt răng. Việc đánh răng hàng ngày và sử dụng chỉ nha khoa giúp loại bỏ mảng bám này hiệu quả.
Tuy nhiên, nếu mảng bám không được loại bỏ đúng cách, chúng sẽ cứng lại và trở thành cao răng, một tình trạng không thể giải quyết chỉ bằng việc đánh răng thông thường mà cần đến sự can thiệp của nha sĩ để cạo vôi răng. Mảng bám và cao răng tồn tại trên răng trong thời gian dài có thể gây viêm nướu và các tổn thương khác.
Khi nướu bắt đầu bị viêm, chúng trở nên dễ kích ứng và sưng lên. Giai đoạn viêm nướu này có thể được kiểm soát thông qua việc duy trì vệ sinh răng miệng tốt tại nhà và thăm khám nha khoa kịp thời để ngăn chặn tiến triển tiêu xương.
Nếu tình trạng viêm nướu không được kiểm soát, nó sẽ tiến triển thành bệnh nha chu. Trong giai đoạn này, nướu bắt đầu tụt ra khỏi răng, tạo ra các túi nhỏ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng. Các túi này chứa đầy mảng bám, cao răng, vi khuẩn và ngày càng sâu hơn. Không được điều trị, bệnh nha chu cuối cùng có thể phá hủy xương, nướu và mô nâng đỡ răng, dẫn đến tình trạng răng lung lay và phải nhổ bỏ.
Yếu tố ảnh hưởng đến viêm nha chu là gì
Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh nha chu, một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng ảnh hưởng đến các mô hỗ trợ răng. Những yếu tố này bao gồm:
- Hút Thuốc Lá: Là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu cho bệnh nha chu. Hút thuốc làm giảm khả năng hồi phục của nướu và tăng nguy cơ viêm nhiễm.
- Thay Đổi Nội Tiết Tố ở Phụ Nữ: Các thời kỳ như dậy thì, mang thai, hoặc mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh nha chu do sự thay đổi trong cấu trúc mô nướu và sự phản ứng của nướu với vi khuẩn.
- Mắc Các Bệnh Làm Giảm Sức Đề Kháng của Cơ Thể: Các tình trạng như bệnh bạch cầu, HIV/AIDS, và điều trị ung thư có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng nướu.
- Tính Di Truyền: Một số người có xu hướng di truyền mắc bệnh nha chu, dù họ có thực hiện vệ sinh răng miệng tốt.
- Bệnh Tiểu Đường: Người mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là khi không được kiểm soát tốt, có nguy cơ cao mắc bệnh nha chu do sự thay đổi trong khả năng phục hồi và viêm nhiễm.
- Các Loại Thuốc Gây Khô Miệng hoặc Thay Đổi Lượng Nước Bọt: Một số loại thuốc có thể làm giảm lượng nước bọt hoặc thay đổi tính chất của nước bọt, làm tăng nguy cơ mắc bệnh nha chu do nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn vi khuẩn.
Nhận biết và quản lý các yếu tố rủi ro này có thể giúp phòng ngừa và kiểm soát bệnh nha chu.
Các giai đoạn phát triển bệnh viêm nha chu
Bệnh nha chu phát triển qua bốn giai đoạn khác nhau, mỗi giai đoạn có mức độ nghiêm trọng tăng dần:
Viêm Nướu (Gingivitis):
Đây là giai đoạn đầu tiên và nhẹ nhất của bệnh nướu răng. Trong giai đoạn này, nướu bị viêm, đỏ và sưng lên, và có thể chảy máu khi chải răng hoặc sử dụng chỉ nha khoa.
Xương và mô nâng đỡ răng vẫn chưa bị ảnh hưởng, và viêm nướu có thể hồi phục hoàn toàn nếu được chăm sóc răng miệng đúng cách và điều trị kịp thời.
Bệnh Nha Chu Nhẹ:
Ở giai đoạn này, nướu bắt đầu tụt, tạo ra các túi nha chu giữa nướu và răng. Thức ăn, vi khuẩn, và mảng bám bắt đầu tích tụ trong các túi này, dẫn đến nhiễm trùng.
Tình trạng nhiễm trùng và viêm bắt đầu ảnh hưởng đến bám dính của răng và có thể dẫn đến mất xương nhẹ.
Bệnh Nha Chu Vừa Phải:
Giai đoạn này đánh dấu sự tiến triển của bệnh với việc mất xương nhiều hơn, răng bắt đầu lung lay và nướu thoái hóa nghiêm trọng.
Vi khuẩn tiếp tục tấn công dây chằng và mô mềm xung quanh răng, làm răng lung lay và gây đau nướu.
Bệnh Nha Chu Tiến Triển:
Đây là giai đoạn cuối cùng và nặng nhất của bệnh nha chu, nơi nhiễm trùng đã lan xuống sâu trong xương ổ răng.
Tình trạng này gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như nướu chảy mủ, răng lung lay mạnh, đau dữ dội khi nhai, và mất xương nghiêm trọng, thậm chí có thể dẫn đến mất răng.
Bệnh nha chu, một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng ảnh hưởng đến mô nướu và xương quanh răng, được phân loại thành các hình thức khác nhau:
- Viêm Nướu: Là giai đoạn đầu của bệnh nha chu, xảy ra khi mảng bám có chứa vi khuẩn tích tụ trên răng và gây viêm mô nướu. Nướu có thể xuất hiện sưng, đỏ, và chảy máu. Viêm nướu có thể điều trị và kiểm soát dễ dàng, ngăn chặn nguy cơ phát triển thành bệnh nha chu nặng hơn.
- Viêm Nha Chu Mạn Tính: Là dạng bệnh nha chu phổ biến nhất, thường xảy ra ở người trên 45 tuổi. Gây ra bởi sự tích tụ mảng bám do vệ sinh răng miệng không đúng cách, dẫn đến tổn thương nướu và phá hủy xương xung quanh răng. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây mất răng.
- Viêm Nha Chu Cấp Tính: Là dạng tiến triển nhanh chóng của bệnh nha chu, có thể phát triển từ viêm nha chu nguyên phát hoặc mãn tính. Gây đau, mất xương và mất răng nhanh chóng nếu không được chăm sóc và điều trị.
- Bệnh Nha Chu Hoại Tử: Giai đoạn này xảy ra khi dây chằng răng và xương bị tổn thương nghiêm trọng do mất mô nướu hỗ trợ, và sự giảm cung cấp máu dẫn đến hoại tử và nhiễm trùng nghiêm trọng. Đau dữ dội, chảy máu lợi và hơi thở hôi là những biểu hiện điển hình. Người có hệ miễn dịch yếu, như người mắc HIV/AIDS hoặc đang điều trị ung thư, thường có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này.
- Áp Xe Nha Chu: Giai đoạn này xảy ra khi bệnh nha chu phá hủy dây chằng và xương răng, tạo ra túi nha chu chứa mủ. Đỏ nướu, sưng, chảy mủ và hôi miệng là những triệu chứng của áp xe nha chu.
- Viêm nha chu kết hợp với sang thương nội nha: Khi bệnh nha chu kết hợp với sang thương nội nha, vi khuẩn từ viêm nha chu có thể xâm nhập sâu vào bên trong răng, gây ra viêm tủy răng và đau đớn nghiêm trọng.
- Những dị dạng và bệnh do phát triển hoặc do mắc phải: Bệnh nha chu có thể xâm nhập vào máu qua mô nướu, ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể và liên quan đến các bệnh như hô hấp, viêm khớp dạng thấp, bệnh động mạch vành, sinh non và nhẹ cân cùng các vấn đề về kiểm soát lượng đường trong máu ở người mắc bệnh tiểu đường.
- Bệnh Nha Chu quanh Implant: Học viện Nha chu Hoa Kỳ phân loại bệnh nha chu quanh implant thành ba loại chính:
- Viêm niêm mạc quanh implant: Viêm xảy ra do vi khuẩn tích tụ quanh vùng niêm mạc, gây sưng, đỏ và chảy máu.
- Viêm quanh implant gây mất xương hỗ trợ, tạo túi nha chu xung quanh implant, có thể dẫn đến mất răng implant nếu không được điều trị kịp thời.
- Thiếu hụt mô mềm và/hoặc mô cứng quanh implant: Điều này xảy ra khi xương hàm hoặc lợi dày sừng suy giảm, ảnh hưởng đến quá trình cấy ghép implant và cần có biện pháp ghép xương hoặc ghép niêm mạc nướu để cải thiện.
Bệnh viêm nha chu có nguy hiểm đến tính mạng không
Bệnh nha chu là một tình trạng nguy hiểm về mặt sức khỏe răng miệng và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Điều này xuất phát từ các biến chứng của bệnh, bao gồm:
- Phá Hủy Các Cấu Trúc Nâng Đỡ Răng: Bệnh nha chu có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến nướu, dây chằng và xương hàm, là các cấu trúc nâng đỡ răng.
- Răng Lung Lay và Rụng Răng: Khi xương hàm bị ảnh hưởng, răng có thể trở nên lung lay và cuối cùng rụng hoặc cần phải nhổ bỏ.
Về việc liệu có chữa được bệnh nha chu hay không, thì:
- Không Nguy Hiểm Trực Tiếp đến Tính Mạng: Mặc dù bệnh nha chu không trực tiếp gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc lan rộng của nhiễm trùng.
- Kiểm Soát Bệnh Nha Chu: Bệnh nha chu có thể không được chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả thông qua việc duy trì vệ sinh răng miệng tốt và thực hiện các biện pháp làm sạch răng chuyên nghiệp theo định kỳ, như cạo vôi răng và điều trị nha chu chuyên sâu.
- Điều Trị Đúng Cách: Quan trọng là phải tiếp cận điều trị một cách kịp thời và thực hiện theo các khuyến nghị của nha sĩ để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và bảo vệ sức khỏe răng miệng.
Bị bệnh viêm nha chu, khi nào thì nên gặp bác sĩ
Phòng ngừa bệnh nha chu yêu cầu việc duy trì thói quen chăm sóc răng miệng tốt và thăm khám nha khoa định kỳ. Dưới đây là những biện pháp cụ thể bạn có thể thực hiện:
Chăm Sóc Răng Miệng Hàng Ngày:
- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng hai phút. Đặc biệt là vào buổi sáng sau khi thức dậy và trước khi đi ngủ.
- Sử dụng chỉ nha khoa ít nhất một lần mỗi ngày, tốt nhất là trước khi đánh răng vào buổi tối. Việc này giúp loại bỏ thức ăn và vi khuẩn còn sót lại giữa các kẽ răng và dưới đường viền nướu.
- Chọn bàn chải có lông mềm để tránh tổn thương nướu và chọn kem đánh răng chứa fluoride để bảo vệ men răng.
Thăm Khám Nha Khoa Định Kỳ:
- Hãy đến gặp nha sĩ định kỳ từ 6 đến 12 tháng một lần, để làm sạch răng, cạo vôi và kiểm tra sức khỏe răng miệng.
- Những người có nguy cơ cao mắc bệnh nha chu, như người bị khô miệng, sử dụng một số loại thuốc, hoặc hút thuốc, có thể cần đến nha sĩ thường xuyên hơn.
